Michaël Vandebril is als stedelijk coördinator van Antwerpen
Boekenstad, de man die mee Antwerpen aan de Unesco-titel hielp van World Book
Capital 2004.
Het vertrek van Maeterlinck is zijn debuutbundel, die meteen
genomineerd werd voor de C. Buddingh’-prijs 2012 en bekroond werd met de
debuutprijs Herman De Coninck 2013. Bovendien werd deze bundel origineel
uitgegeven in beide landstalen. De Franse vertalingen zijn van de hand van Jan
H. Mysjkin en Pierre Gallissaires. Voeg daarbij dat enige gedichten in de
bundel collectief zijn geschreven met collegadichters, waaronder Jacques
Roubaud, Vincent Tholomé en Doina Ioanid. Redenen genoeg dus om deze
debuutbundel op zijn minst gezegd merkwaardig te noemen.
In het voorwoord wordt gesteld
dat er geen kaart voorhanden is, die je op weg helpt bij de lezing. Indien dat
betekent dat je kris kras door deze gedichten kunt dwalen, dat je elk gedicht
op zich kan lezen en savoureren, dat elk gedicht een stand alone is, af is, en als het ware naar zichzelf verwijst en
geduid wordt door de titel, dan klopt dat.
Elk gedicht is ontstaan uit een
aanleiding, die de dichter overigens nauwgezet documenteert in het aanhangsel.
Meerdere gedichten bevatten fragmenten uit geschriften van andere schrijvers.
In die zin leunt Vandebril aan bij de post-modernistische trend van het citatie
samplen om daardoor nieuwe contextuele betekenissen te creëren.
Maar er is meer aan de hand en
dat maakt deze bundel zo intrigerend. Je kan met name deze bundel lezen als één
groot gedicht. Vergeet de titels boven de verzen en lees door. Je merkt dan dat
er zich al lezende wel degelijk een weg ontvouwt. Hier spreekt een dichter, die
vertrekt (met Maeterlinck?) en op weg gaat: …ik
sta op nu / loop over / daken spreken tot iedereen die horen wil je krijgt je
plaats terug / in de lente overlopend in het volgende gedicht: in deze regels huizen wolkenkrabbers brede
heupen / geroosterd vlees / een rozentuin zo is het niet ik word verwacht mijn
huid / staat in brand ik kleur…
Er spreekt onbetwistbaar
nostalgie uit deze verzen: heimwee naar het verlorene en de pijn voor het
onbereikbare: dat wat voorbij is maar niet beleefd en dat wat nog moet komen en
onbestemd is. Proust is nabij in deze verzen en
al lezend bewandel je met Le Grand Meaulnes onbestemde landschappen. En duurzaam zaad is licht en wordt door de
wind meegedragen / nu de pijnbomen / huilen trekt de aarde haar gesteente in ik
wil zijn zoals mijn vader…
Dit is poëzie die zich inschrijft
in de grote traditie van de romantici maar dan in een trefzekere taal zonder
franje, ondersteund door een volgehouden ritme, dat drijft op het enjambement
en het ontbreken van leestekens. De systematische grafische vormgeving en
verzenstructuur onderstrepen daarenboven de eenheid van inhoud en vorm. Een
zeer terecht bekroond debuut, warm menselijke poëzie in deze helaas wat koude
literaire tijden.
Het vertrek van Materlinck, Michaël Vandebril, Bezige Bij, Antwerpen, 2013, ISBN
978 90 8542 488 8
(Richard Foqué)